Panorama Tatr i Bieszczad

Góry dla wielu są jak narkotyk. Bez ich widoku, bliskości, bycia wśród nich, zdobywania kolejnych szczytów życie przestaje mieć koloryt. W górach można doświadczyć pokory i zachwytu na bogiem naturą. Można zasmakować nadzwyczajnych pięknych, niemal anielskich doznań estetycznych. Doświadczyć mariażu, spektrum i jednoczesnego wysublimowania ekstremalnych emocji, uczuć i wrażeń. Tych najbardziej wartościowych.

Każdy inaczej patrzy na góry. Dla jednych to miejsce to pokonywania samego siebie, dla innych miejsce na relaks w kultowych kurortach, dla jeszcze innych to możliwość aktywnego trybu wypoczynku, dla wielu miejsce do uprawiania ich sportów, dla kolejnych otoczenie, w którym można poznawać najbardziej urokliwe piękno. Dla mnie to właśnie to ostatnie. A tego piękna jest tam nieskończenie wiele. W zasadzie każda pojedyncza góra, każdy szczyt, niemal z każdej strony, z każdej wysokości, przełęcze, strumyki górskie, często z kaskadami czy wodospadami, jaskinie, roślinność górska z cudownymi kwiatami, doliny górskie z całym otoczeniem. Te ostatnie to niemal clou piękna gór. Ale ekstremum to widoki i całe panoramy górskich masywów i pasm górskich. To obrazy, które pragnę zachować w pamięci i które są nie do zatarcia.

W „11 KOBIETach …”

Panoram gór nie mogło zabraknąć w „… Krótkim traktacie o PIĘKNIE”. Ba, nawet marzenia o pięknie właśnie niemal od nich się zaczynają.

„Wspomniałem, że widzę piękno w całych masywach górskich. Patriotycznie. Panorama Tatr z Bukowiny Tatrzańskiej lub Gubałówki zarówno zimą, jak i latem. Cały szereg skalnych szczytów nagle wypiętrzonych z ziemi. Panorama Bieszczad z Połoniny Wetlińskiej latem i wczesną jesienią. Morze stosunkowo niewysokich, łagodnych, cudownie zielonych lub cudownie kolorowych gór – kopców.”

Pierwszy rozdział z cyklu „Rozmyślań pod prysznicem…” z pierwszej części tomu Czerwiec, 31-wsza strona.

Tatry pojawiły się po raz pierwszy kilka akapitów wcześniej w tym samym rozdziale pod postacią Giewontu i Kościelca najpiękniejszych pojedynczych gór. Pojawią się jeszcze w innych rozmyślaniach. Z żalem nie wspomniałem chociażby o bajecznie pięknych tatrzańskich dolinach. A każda jest warta, by choć raz w życiu być w niej i doznać olśnienia pięknem.

Bieszczady pojawiają się tylko ten jeden raz. Czyli wielokrotnie za mało.

Cóż chyba przede mną zadanie, by popełnić samodzielny „Krótki traktat o PIĘKNIE”, a może nawet nie krótki.

TATRY

O samych Tatrach można by napisać długie dzieło. Tak w skrócie Tatry to najwyższe pasmo Karpat, najwyższe góry w Polsce, najwyższe pasmo pomiędzy Uralem i Kaukazem, a Alpami. W Polsce to tylko 175 km². Znakomita większość, bo ponad ¾ leży na Słowacji. Najwyższy szczyt Gerlach 2654 m npm, najwyższy szczyt Tatr Polskich to Rysy 2499 m, najwyższy szczyt leżący całkowicie w Polsce Kozi Wierch 2291 m.

Jeżeli ktoś chciałby w internecie wyszukać najpiękniejszych panoram Tatr, to zarówno na zdjęciach jak i w artykułach znajdzie przede wszystkim te widziane, warte obejrzenia, fotografowane ze szczytów, przełęczy i dolin. Czy one są najpiękniejsze? Niewątpliwie spektakularne. Ale dla mnie najpiękniejszych można zaznać widząc Tatry z pewnego oddalenie, gdy widzimy wypiętrzające się ostro w górę całe pasmo górskie. Pewnie takich miejsc jest przynajmniej kilka. Ja mam w pamięci te z Gubałówki, Bukowiny Tatrzańskiej i Głodówki pod Bukowiną. No i jeszcze jeden widok, trochę inny ale nie mniej bajeczny. Z okien samolotu, gdy przelatywałem nad Tatrami. Z góry doskonale widać jak Tatry cudownie nagle się wypiętrzają, widać doliny i widać ich pasma. Jeżeli mamy do dyspozycji drona z odpowiednią kamerką to panoramą Tatr możemy napawać się niemal z każdego niedalekiego miejsca wokół nich.

Piękno panoramy tatrzańskiej to oczywiście to nagłe wypiętrzenie się całego pasma, choć przecież widziane z pagórkowatego, a w zasadzie już górzystego Podhala, to ostrość poszczególnych szczytów, to ich majestat, ale również kolory. Różne w zależności od pory roku. Od soczystej zieleni w dolnych rejonach panoramy, szarobrunatnego w rejonie skał, nieskazitelnego błękitu przy słonecznej pogodzie w lecie, do przemiany większości zieleni i szarobrunatnego w nieskazitelnie czystą i jaskrawą biel zimą. A jesienią dochodzą jeszcze akcenty niemal wszystkich barw.

BIESZCZADY

Bieszczady – najbardziej wschodnia część Karpat. Należą do Polski, Słowacji i Ukrainy, tam największa powierzchnia i najwyższe szczyty (Pikuj 1405 m). Punkt trójgraniczny występuje na wysokości 1208m, w masywie Krzemieńca (1221 m). W Polsce najwyższy szczyt to Tarnica 1346. To góry zaliczane do lesistych (ponad 2/3 powierzchni to lasy), choć szczytowe ich partie to na ogół połoniny, czyli murawy górskie na górną granicą lasu. Piękno Bieszczadów to … Niemal nie do zdefiniowania. Niewątpliwie diametralnie odmienne niż Tatr. Płaskie, a może bardziej kopulaste szczyty. I panoramy najpiękniejsze nie z dołu, a właśnie ze szczytów. Stosunkowo prosto osiągalnych. Wystarczy trochę kondycji fizycznej, kilkugodzinny, ale nie długi wysiłek w podchodzenie pod górę, dobre buty, trzymanie się szlaku. A ze szczytów przy dobrej pogodzie widzimy morze, bezkres górskich kopców. Latem zielonych, zimą białych, jesienią brązowo-żółto-czerwonych. I nadal z rejonów wartych turystyki jest to, w przeciwieństwie do Tatr, jeden z rejonów najbardziej dzikich, najmniej zainfekowanych przez różnej maści turystów. Powierzchnia trzykrotnie większa niż Tatr, a zaludnienie najmniejsze w Polsce (gmina Cisna 5 osób/km²). Klimat „dzikości” podkreśla czar i urok Bieszczad. Miejsc do podziwiania panoram w Bieszczadach są dziesiątki, a może setki. Ja wspomniałem jako przykładową Połoninę Wetlińską, jako jedno z najbardziej znanych miejsc w Bieszczadach. Ale chociażby z sąsiedniej Caryńskiej widoki są równie cudne. Z Tarnicy, Halicza, Krzemienia, Krzemieńca, Bukowego Berda, Wielkiej Rawki i wielu mniej znanych i niższych miejsc również

Bieszczady to jeszcze Jezioro Solińskie. Też piękno. Ale już ze znacznym ograniczeniem klimatu „dzikości”.

Tatry i Bieszczady to także „nasze” piękno, więc może element racjonalistycznego patriotyzmu, ale również moja nostalgia za czasami młodości. Wówczas nie miałem szans by zachwycać się Alpami, Pirenejami, czy Sierra Nevada lub Górami Kaskadowymi. Ale to miało swoje plusy, bo mogłem bywać i poznawać oba te pasma górskie wielokrotnie.