Panta rhei – najczęściej stosowane jest w znaczeniu, że nie należy wchodzić drugi raz do tej samej rzeki. W kontekście, że nie należy pewnych rzeczy robić ponownie, by nie popełnić już wcześniej popełnionych błędów. A czy rzeczywiście to jest treścią tego zwrotu?
Otóż nie. Panta rhei najprawdopodobniej wypowiedział joński filozof Heraklit z Efezu (540-480 r. p.n.e.) wyznawca poglądu o powszechnej zmienności świata. Słowa te znaczą „wszystko płynie”, „wszystko jest zmienne”. Owszem dotyczą wchodzenia do tej samej rzeki. Ale niemożności wejścia dwa razy do tej samej rzeki, albowiem rzeka płynie, zmienną jest i „ponownie” to będzie już nie ta sama rzeka. Oznacza to, że nie można drugi raz zrobić tego samego, bo w międzyczasie wszystko się zmieniło. Ba, zagłębiając się w pogląd Heraklita można stwierdzić, że nie tylko rzeka się zmieniła, ale również wchodzący się zmienił.
Nie jest błędem używanie Panta rhei w kontekście gdy mówimy o zmienności czegokolwiek, ukazując zmienność chociażby sytuacji czy okoliczności. to może być doskonałe podkreślenie ukazujące, że ze względu na zmienność sytuacji czy okoliczności zmieniło się nasze stanowisko, pogląd, spostrzeżenia, etc.
Najbardziej stałą rzeczą jest zmienność.
Panta rhei w „11 KOBIETach …”
„– Patrz, gdy będziesz mnie konsumował, będziemy mogli oglądać jezioro.
– Gdy będę cię konsumował, będę oglądał tylko ciebie. Nie ma innej możliwości. A jezioro możemy podziwiać, gdy będziemy się bzykać lub kochać.
– Nie potrafię tego zrozumieć. Gdy mówiłam, że będziemy się bzykać, poprawiałeś mnie, że ty będziesz mnie bzykać. Gdy mówiłam, że będziemy się kochać, mówiłeś, że to jest wyłącznie bzykanie.
– Bella, panta rhei, czyli wszystko płynie, wszystko się zmienia. I niestety niebezpiecznie na korzyść.”
Pierwszy rozdział z cyklu „Bibiana Isabelle” strona 96-ta pierwszej części tomu „Czerwiec”
Czy Marcin prawidłowo użył greckie powiedzenie, czy popełnił ma ogół popełniany błąd? Nie jestem przekonany, czy Heraklit z Efezu w kontekście swojego powiedzenia zawarł widzenie seksu oczami kochanków, ale dlaczego nie. Przecież jego powiedzenie było na wskroś uniwersalne. A Marcin uświadamia Belli, że wraz z rozwojem ich relacji, zmieniają się relacje erotyczne, w podtekście gdyż zmieniają się wzajemne uczucia.
Ludzie niezależnie jaki jest charakter relacji między nimi, sami się zmieniają, drugi człowiek się zmienia, otoczenie też jest zmienne. Tak więc same relacje też ulegają zmianie, a co za tym idzie emocje i uczucia z nimi związane.
