Słoneczniki, Pejzaż morski okolic Les Saintes-Maries-de-la-Mer, Nad brzegiem Sekwany w „11 KOBIET …”
„– Bo jego obrazy to przede wszystkim postimpresjonizm, w którym najważniejszą rolę odgrywają barwne plamy. Potrafisz wybrać jeden? Taki, który najchętniej powiesiłabyś u siebie?
– Chyba nie będę oryginalna, najchętniej bym powiesiła Słoneczniki. Nie wiem, czy najbardziej mi się podoba ten obraz. Ale na ścianie w domu współtworzyłby ciepłą atmosferę.
– A ja bym wybrał Pejzaż morski okolic Les Saintes-Maries-de-la-Mer.
– Ten też mi się podobał. Zabierajmy je i uciekajmy. Będziemy bogaci.
– To jeszcze weźmy Nad brzegiem Sekwany.”
Czwarty rozdział z cyklu „Bibiana Isabelle”, strona 57, II część tomu „Czerwiec”
Obrazy Van Gogha, w tym wspomniane powyżej Słoneczniki, jako pokłosie odwiedzin przez Marcina i Bellę Muzeum van Gogha pojawią się w tomie „Lipiec” przy okazji jego odwiedzin u niej. Jakie to będą i jak się pojawią Ci którzy czytali ten tom już wiedzą. Innym przyjdzie na to jeszcze dłuższą chwilę poczekać.
Pomysł „zabrania” obrazów Van Gogha z jego Muzeum nie był w wykonaniu Belli nowatorski. Wcześniej dokonano w nim dwóch spektakularnych kradzieży. Jego obrazy to łakomy kąsek, bo ich wartość jest więcej niż znaczna. A oprócz tego one są na tyle piękne i ciekawe, że wiele osób chętnie by je widziało u siebie w domu. Tak jak Marcin. Tak jak Bella. Marcin z Bellą nie wybierali obrazów o największej wartości. Słoneczniki były wyborem Belli. Obrazy van Gogha ze słonecznikami są zapewne najbardziej znanymi jego obrazami. Słoneczniki to hasłowy ich tytuł. Tak naprawdę, jest ich kilka. Każdy ma trochę inny tytuł. Ten z muzeum van Gogha: Martwa natura – Wazon z piętnastoma słonecznikami. Problem z tytułami obrazów nie polskich malarzy jest związany z ich tłumaczeniami. Niektóre najbardziej znane w różnych językach, mają stałe tytuły. Mniej znane w zależności od tłumaczenia figurują trochę pod innymi tytułami. Tak jest z Nad brzegiem Sekwany. Są dwa obrazy van Gogha z brzegiem Sekwany w tytule. Jeden z nich miewa tytuł Brzegi Sekwany, a drugi Spacer wzdłuż brzegów Sekwany w pobliżu Asnières. A oba miewają również tytuł taki jaki podał Marcin. Niezależnie, który z tych obrazów miał na myśli, oba są na tyle piękne, że oba chętnie widziałbym u siebie na ścianie. Można podejrzewać, że miał na myśli pierwszy z nich. Z obrazami van Gogha i ich identyfikacją jest jeszcze jeden problem. Van Goghowi zdarzało się namalować więcej niż jeden obraz pod tym samym tytułem. Tak jest z obrazem zatytułowanym Pejzaż morski okolic Les Saintes-Maries-de-la-Mer. Obrazy pod tytułem są dwa. Ale tylko jeden z nich jest w Museum van Gogha. Wg mojej oceny ten ciekawszy. Czy te trzy obrazy to najpiękniejsze z obrazów van Gogha, najpiękniejsze z jego obrazów z Museum Van Gogh? To oczywiście kwestia gustu i nastroju chwili. Te bardzo lubię. Ale jakbym dzisiaj miał wybrać trzy moje ulubione, zapewne wybór przynajmniej częściowo byłby inny. Gdybym miał wybrać z całego jego dorobku to wybrałbym trzy inne. W pewien sposób nieformalny tryptyk. Z dzieł z Museum van Gogha Słoneczniki, a dokładniej Martwa natura – Wazon z piętnastoma słonecznikami miałyby pewne miejsce. Pozostałe dwa są wielce prawdopodobne. Jeszcze bardziej prawdopodobne jest, że byłyby to obrazy ze środkowej części jego twórczości czyli z Paryża i/lub Arles. Te dzieła mają najpiękniejsze barwy i energię.
Teoretycznie tylko trzy dzieła van Gogha, ale trzeba je rozpatrywać w grupie w sumie kilkudziesięciu, gdyż należą one do grup tematycznych: Kwiaty z podgrupą Słoneczniki, Les Saintes-Maries-de-la-Mer i Sekwana. Każda z tych serii obrazów van Gogha liczy przynajmniej kilka obrazów.
Słoneczniki
Słonecznik są na 16 obrazach i w tytułach obrazów van Gogha. Z tego siedem obrazów hasłowo tytułowanych jest Słoneczniki. Jeden z nich uległ zniszczeniu, został spalony podczas II Wojny Światowej. Tylko jeden z nich znajduje się w Museum Van Gogha. Jego pełen tytuł brzmi: Martwa natura: Wazon z piętnastoma słonecznikami.
Słoneczniki – w wersji oryginalnej Tournesols – to tytuł dwóch serii martwych natur holenderskiego malarza Vincenta van Gogha. Pierwsza seria została namalowana w Paryżu w 1887 roku. Przedstawia kwiaty leżące na ziemi. Druga seria została wykonana rok później w Arles. Ukazuje ona bukiety słoneczników w wazonie. W umyśle artysty oba zestawy były połączone imieniem jego przyjaciela Paula Gauguina, który otrzymał dwa paryskie obrazy. Około osiem miesięcy później van Gogh miał nadzieję powitać i ponownie zaimponować Gauguinowi Słonecznikami, będącymi teraz częścią namalowanej Dekoracji Żółtego Domu, którą przygotował do pokoju gościnnego w swoim domu w Arles, gdzie Gauguin miał mieszkać.
Słoneczniki paryskie
Niewiele wiadomo o działalności van Gogha w ciągu dwóch lat, które spędził z bratem Theo w Paryżu w latach 1886–1888. Fakt, że namalował już Słoneczniki, ujawniono dopiero wiosną 1889 roku, kiedy Gauguin zażądał jednej z wersji z Arles w zamian za studia, które pozostawił po wyjeździe z Arles do Paryża. Van Gogh był zdenerwowany i odpowiedział, że Gauguin nie miał absolutnie żadnego prawa do takiej prośby:
Cztery obrazy Słoneczników z tego okresu to:
Dwa cięte słoneczniki, olej na płótnie, 21 x 27 cm, Van Gogh Museum , Amsterdam
Dwa cięte słoneczniki, olej na płótnie, 43,2 x 61 cm, Metropolitan Museum of Art , Nowy Jork
Dwa cięte słoneczniki, olej na płótnie, 50 x 60,7 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Bernie
Cztery cięte słoneczniki, Olej na płótnie, 60 × 100 cm, Muzeum Kröller-Müller, Otterlo
Pierwszy z wymienionych obrazów to studium poprzedzające dwa kolejne. Dwa następne Słoneczniki przedstawiają po dwa kwiaty, a czwarty, duże płótno, łączy w sobie obie kompozycje. Były to pierwsze obrazy van Gogha, na których „znajdowały się wyłącznie słoneczniki” — choć artysta już wcześniej umieszczał słoneczniki w martwych naturach i pejzażach. Jak choćby:
Róże i słoneczniki (albo Miska ze słonecznikami, różami i innymi kwiatami), 1886, olej na płótnie, 50 × 61 cm, Kunsthalle Mannheim
Słoneczniki z Arles
W liście do Theo z 21 lub 22 sierpnia 1888 roku van Gogh napisał:
W tym czasie pracował nad trzema obrazami jednocześnie i planował namalować więcej, jak wyjaśnił bratu:
Pomijając dwie pierwsze wersje, wszystkie Słoneczniki arlesiańskie namalowane są na płótnach o niemal tym samym rozmiarze canvas 30 czyli 92 x 73 cm.
Wersje początkowe, sierpień 1888 r.
Wersje obrazów podane przez van Gogha w jego zapowiedzi serii Słoneczników nie odpowiadają dokładnie każdemu szczegółowi, który podał. Pierwsza wersja różni się rozmiarem, jest namalowana na płótnie o rozmiarze 20 – a nie na płótnie o rozmiarze 15, jak podawał – a wszystkie pozostałe różnią się liczbą przedstawionych kwiatów od jego zapowiedzi. Druga została ewidentnie powiększona, a początkowa kompozycja zmieniona przez wstawienie dwóch kwiatów leżących na pierwszym planie, pośrodku i po prawej stronie. Ani trzecia, ani czwarta nie przedstawia tuzina lub 14 kwiatów wskazanych przez artystę, ale więcej: piętnaście lub szesnaście. Te zmiany są wykonane metodą „mokre na mokre” i dlatego uważa się je za prawdziwe przeróbki.
Czwarta wersja obrazu została zaatakowana 14 października 2022 roku przez aktywistów ekologicznych z organizacji Just Stop Oil, którzy oblali ją zupą pomidorową, gdy obraz był wystawiony w National Gallery w Londynie. Obraz był pokryty pleksiglasem i nie został naruszony, z wyjątkiem drobnych uszkodzeń ramy. Dwóch aktywistów zostało aresztowanych, a obraz ponownie wystawiono jeszcze tego samego dnia.
Słoneczniki (Trzy słoneczniki w wazonie), pierwsza wersja: tło turkusowe, Olej na płótnie, 73,5 × 60 cm, Kolekcja prywatna
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z pięcioma słonecznikami), wersja druga: tło w kolorze królewsko-niebieskim, Olej na płótnie, 98 × 69 cm, Dawniej kolekcja prywatna, Ashiya, Japonia, zniszczone przez amerykański nalot podczas II wojny światowej 6 sierpnia 1945 r.
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z dwunastoma słonecznikami), wersja trzecia: tło niebiesko-zielone, olej na płótnie, 91 × 72 cm, Neue Pinakothek, Monachium, Niemcy
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z piętnastoma słonecznikami), wersja czwarta: żółte tło, olej na płótnie, 92,1 × 73 cm, National Gallery, Londyn, Anglia
Powtórzenia, styczeń 1889
Oba powtórzenia czwartej wersji nie znajdują się już w oryginalnym stanie. W wersji amsterdamskiej na górze dodano pasek drewna – prawdopodobnie przez samego van Gogha. Wersja tokijska została powiększona ze wszystkich stron paskami płótna, które dodano później – prawdopodobnie przez pierwszego właściciela, Émile’a Schuffeneckera. Wersja ta jest prawdopodobnie najbardziej znaną i najczęściej reprodukowaną wersją obrazu van Gogha. W latach 2000-tych rozgorzała debata na temat autentyczności tego obrazu i zasugerowano, że ta wersja mogła być dziełem Émile’a Schuffeneckera lub Paula Gauguina. Większość ekspertów uważa jednak, że dzieło jest autentyczne.
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z dwunastoma słonecznikami), powtórzenie trzeciej wersji, olej na płótnie, 92 × 72,5 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia, Stany Zjednoczone.
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z piętnastoma słonecznikami), powtórzenie czwartej wersji (żółte tło), olej na płótnie, 95 × 73 cm, Muzeum Van Gogha, Amsterdam, Holandia.
Słoneczniki (Martwa natura: Wazon z piętnastoma słonecznikami), replika czwartej wersji (tło żółtozielone), olej na płótnie, 100 × 76 cm, Sompo Museum of Art, Tokio, Japonia.
Słoneczniki, przyjaźń i wdzięczność
Van Gogh rozpoczął malowanie późnym latem 1888 roku i kontynuował je przez cały następny rok. Jeden z obrazów posłużył do dekoracji sypialni jego przyjaciela Paula Gauguina. Obrazy przedstawiają słoneczniki w różnych fazach rozwoju, od pełnego rozkwitu po usychające. Obrazy uznano za nowatorskie ze względu na wykorzystanie żółtego spektrum, częściowo dlatego, że nowo wynalezione pigmenty umożliwiły powstanie nowych kolorów.
W liście do Theo Vincent napisał:
Dalsza historia
30 marca 1987 roku japoński potentat ubezpieczeniowy Yasuo Goto zapłacił równowartość 39 921 750 dolarów amerykańskich za Martwą naturę van Gogha: Wazon z piętnastoma słonecznikami na aukcji w londyńskim domu aukcyjnym Christie’s, co w tamtym czasie stanowiło rekordową kwotę za dzieło sztuki. Cena była ponad trzykrotnie wyższa od poprzedniego rekordu wynoszącego około 12 milionów dolarów zapłaconego za Pokłon Trzech Króli Andrei Mantegny w 1985 roku. Rekord ten został pobity kilka miesięcy później, gdy Alan Bond kupił kolejny obraz van Gogha, Irysy, za 53,9 miliona dolarów na aukcji Sotheby’s w Nowym Jorku 11 listopada 1987 roku.
Chociaż nie jest pewne, czy Yasuo Goto kupił obraz osobiście, czy w imieniu swojej firmy, Yasuda Fire and Marine Insurance Company of Japan, obraz znajduje się obecnie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej im. Seiji Togo Yasudy w Tokio.
Dwie paryskie wersje, które van Gogh wymienił z Gauguinem w grudniu 1887 lub styczniu 1888 roku, zostały sprzedane Ambroise’owi Vollardowi: jedna w styczniu 1895, a druga w kwietniu 1896 roku. Pierwsze płótno przez krótki czas znajdowało się u Félixa Roux, ale zostało odzyskane przez Vollarda i sprzedane Degasowi, następnie z jego majątku Rosenbergowi, następnie Hahnloserowi i przekazane w testamencie Kunstmuseum Bern. Drugie płótno nabył holenderski kolekcjoner Hoogendijk podczas sprzedaży swojej kolekcji przez Kanna, który przekazał je Richardowi Bühlerowi, a następnie za pośrednictwem Thannhausera Metropolitan Museum w Nowym Jorku.
Dwa obrazy „Słoneczniki” van Gogha nigdy nie opuściły spuścizny artysty: studium do jednej z wersji paryskich oraz powtórzenie czwartej wersji. Oba znajdują się w posiadaniu Fundacji Vincenta van Gogha, założonej w 1962 roku przez Vincenta Willema van Gogha, siostrzeńca artysty, i są na stałe wypożyczone Muzeum Van Gogha w Amsterdamie.
W dokumentach dotyczących majątku van Gogha odnotowano pięć innych wersji:
– ostatnia wersja paryska w spadku artysty została sprzedana w 1909 roku za pośrednictwem CM van Gogha z Hagi (JH de Bois) Kröller-Müller
– sprzedany w 1894 roku Émile’owi Schuffeneckerowi. (wersja tokijska).
– sprzedany w 1905 roku za pośrednictwem Paula Cassirera Hugo von Tschudi. (wersja monachijska).
– sprzedany w 1908 CM van Gogh (JH de Bois), Haga Fritzowi Meyer-Fierz, Zurych (zniszczony podczas amerykańskiego nalotu na Japonię 6 sierpnia 1945).
– sprzedany w 1924 roku za pośrednictwem Ernest Brown & Phillips (The Leicester Galleries ) do Tate Gallery; od tego czasu na stałe wypożyczony do National Gallery w Londynie. (wersja londyńska).
Dwie wersje z Arles nie uwzględnione w majątku artysty:
– (kolekcja prywatna). Sprzedany w 1891 roku Octave’owi Mirbeau z Paryża (za pośrednictwem Tanguy, Paryż) za 12 funtów (około 1300 funtów w 2013 roku). Sprzedany w 1996 roku prywatnemu kolekcjonerowi za nieujawnioną kwotę.
– (wersja filadelfijska).
Pejzaż morski okolic Les Saintes-Maries-de-la-Mer
Les Saintes-Maries-de-la-Mer to urokliwe, malownicze francuskie miasteczko w Prowansji w Camargue nad Morzem Śródziemnym z ładną piaszczystą plażą. Dziś to również turystyczny kurort. Miasteczko z klimatem. Jedno z moich francuskich ulubionych miasteczek.
Vincent van Gogh namalował dwa obrazy zatytułowane Pejzaż morski okolic Les Saintes-Maries-de-la-Mer. Jeden z nich, ten który chcieli zabrać ze sobą Marcin z Bellą znajduje się w Museum van Gogh. Ten piękniejszy.
Miasteczko Les Saintes-Maries-de-la-Mer wraz z portem i wybrzeżem morskim było tematem kilkuobrazowej serii obrazów van Gogha.
Saintes-Maries (seria Van Gogha)
Francuskie miasto Saintes-Maries-de-la-Mer jest tematem serii obrazów, które Vincent van Gogh namalował w czerwcu 1888 roku. Kiedy Van Gogh mieszkał w Arles, wybrał się na tygodniową wycieczkę do Saintes-Maries-de-la-Mer nad Morzem Śródziemnym, gdzie namalował kilka obrazów przedstawiających pejzaż morski i miasto. Jego twórczość w Saintes-Maries przybrała bardziej eksperymentalny i ekspresyjny styl niż jego wcześniejsze prace. Podczas pobytu w Saintes-Maries Van Gogh namalował dwa obrazy przedstawiające morze, jeden przedstawiający wieś i dziewięć rysunków.
Saintes-Maries-de-la-Mer w czasach van Gogha
W czasie wizyty van Gogha Saintes-Maries było małą wioską rybacką liczącą 800 mieszkańców. Van Gogh prawdopodobnie zatrzymał się w pensjonacie Coulomb, położonym niedaleko plaży. Malarz zamierzał wykorzystać tę podróż na powrót do zdrowia i wykonanie kilku obrazów i rysunków nad morzem. Opisał miasto w liście do swojego brata Theo. Napisał:
W tym samym liście skomentował dobre owoce morza w mieście, a także jego demografię i geografię, pisząc:
Obrazy morza
Jednym z obrazów, nad którymi Van Gogh pracował podczas pobytu w wiosce, były Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer. Opisał ten obraz w liście do Theo:
Część pracy nad obrazem została ukończona w pracowni, na przykład uchwycenie światła w piasku, morzu i niebie.
Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries, czerwiec 1888, Muzeum Van Gogha, Amsterdam, Holandia
Morze w Les Saintes-Maries-de-la-Mer
Morze w Les Saintes-Maries-de-la-Mer przedstawia trzy łodzie dryfujące po spokojnym morzu, ze szczególną uwagą na światło i kolor. Na pierwszym planie obrazu widoczny jest rybak prowadzący łódź. Wysoki horyzont obrazu kładzie nacisk na rozległe morze, a różne odcienie błękitu i zieleni wyróżniają się na tle łodzi. W porównaniu z innym dramatycznym pejzażem morskim namalowanym przez Van Gogha w Saintes-Maries, ten jest spokojny i malowniczy, z niegroźnymi falami oddanymi w kolorze niebieskim i zielonym. Poziome linie blisko horyzontu przedstawiają spokojne morze, podczas gdy wirujące linie i białe grzywy na pierwszym planie sugerują turbulencje i nawiązują do jednego z ulubionych japońskich dzieł Van Gogha, Wielkiej fali u wybrzeży Kanagawy. Różne odcienie barw, których Van Gogh użył do przedstawienia morza, oddają interakcje światła z wodą. Napisał, że
Dla kontrastu z kolorem wody, Van Gogh podpisał się dużymi czerwonymi literami. Scena została namalowana grubą, impastową farbą, podkreślającą wzburzone fale i nierówny brzeg morza. Aby uzyskać ten efekt, van Gogh wyciskał farbę bezpośrednio na płótno i tworzył fakturę za pomocą szpachelki, a nie tradycyjnego pędzla. Jest to najbardziej widoczne w grzbiecie fal rozbijających się na pierwszym planie obrazu. W przeciwieństwie do Łodzi rybackich na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer, które powstały w pracowni, to dzieło prawdopodobnie powstało na plaży w plenerze , o czym świadczą ziarna piasku osadzone w farbie. Kilka tygodni po ukończeniu obrazu, w liście do brata Theo, Van Gogh nawiązał do łodzi na oceanie jako metafory. Van Gogh napisał, że artyści tacy jak on
Pejzaż morski w Saintes-Maries (Łodzie rybackie na morzu)
W obrazie Pejzaż morski w Saintes-Maries (Łodzie rybackie na morzu) połączenie wysokiego horyzontu i łodzi znajdujących się blisko górnej krawędzi kadru wciąga widza w wzburzone morze na pierwszym planie i w centrum obrazu. Van Gogh wykonał również trzy rysunki tej kompozycji.
Pejzaż morski w Saintes-Maries (Łodzie rybackie na morzu), 1888, Muzeum Puszkina, Moskwa, Rosja
Obrazy miasta
Na obrazie Widok Saintes-Maries van Gogh namalował rzędy kwiatów, prawdopodobnie lawendy, rozciągające się od pierwszego planu obrazu do miasta Saintes-Maries w centrum kadru. Takie zastosowanie perspektywy ma na celu wciągnięcie widza w obraz. Miasto otacza mur, a centralnym punktem obrazu jest duży kościół. Obraz nabiera trójwymiarowego wyglądu, zaczynając od reliefowych warstw niebieskiej farby na niebie. Na polu i budynkach miejskich van Gogh użył delikatniejszych pociągnięć pędzla.
Widok Saintes-Maries, 1888, Muzeum Kröller-Müller, Otterlo, Holandia
Miasteczko van Gogh uwiecznił jeszcze na dwóch obrazach: Trzy białe chaty w Saintes-Maries i Ulica w Saintes-Maries.
Trzy białe chaty w Saintes-Maries, 1888, Kunsthaus Zürich
Ulica w Saintes-Maries, 1888, zbiory prywatne
Nad brzegiem Sekwany
Sekwana kojarzy mi się wyłącznie z Paryżem, choć w kilku innych miejscach Francji nad nią przejeżdżałem. Mam jej obraz jako rzeki miejskiej, która jest integralną częścią miasta, współżyjącą w doskonałej symbiozie z tkanką miejską. Nie dostrzegłem jej malowniczości. Może inaczej było za czasów van Gogha, a może nie byłem w jej urokliwych odcinkach.
Sekwana (seria Van Gogha)
Sekwana to temat i miejsce obrazów Vincenta van Gogha z 1887 roku. Sekwana od wieków stanowi integralną część paryskiego życia, służąc jako miejsce handlu, podróży i rozrywki. Van Gogh uchwycił tu przede wszystkim wytchnienie i ulgę od miejskiego życia, które można odnaleźć w naturze. Kilka obrazów powstało w Paryżu, a reszta na północno-zachodnich przedmieściach Paryża, w Clichy i Asnières. Dzięki tym pracom widzowie mogą dostrzec przejście w jego twórczości od mrocznej kolorystyki i poważnych tematów do bardziej radosnego użycia koloru, światła i doboru tematów.
W 1886 roku van Gogh opuścił Holandię i udał się do Paryża, z którego już nie wrócił. Jego brat Theo, odnoszący sukcesy paryski handlarz dziełami sztuki, zapewnił Vincentowi wsparcie i kontakty, które pozwoliły mu zanurzyć się w sztuce nowoczesnej. W tym czasie mieszkał z Theo, który wynajmował duże mieszkanie przy Rue Lepic w Montmartre, gdzie znajdowało się miejsce na pracownię dla jego brata. Poznał artystów impresjonistycznych i ich dzieła, takich jak Edgar Degas, Claude Monet, Auguste Renoir, Georges Seurat i Paul Signac. W 1887 roku Van Gogh nadal nawiązywał ważne kontakty z innymi artystami, z którymi się zaprzyjaźnił i wymieniał obrazy, takimi jak Louis Anquetin, Émile Bernard, Armand Guillaumin, Lucien Pissarro i Signac. W ciągu dwóch lat, od 1886 do 1888 roku, Van Gogh dał się poznać jako artysta wyrafinowany, myślący i prowokujący.
Sekwana
Sekwana zawdzięcza swoją nazwę wężowatemu biegowi od wewnętrznej Francji do kanału La Manche w Hawrze. Na rzece Sekwanie znajdują się liczne śluzy i mosty. Sekwana ma bogatą historię, zapewnia żeglugę handlową i od wieków stanowi źródło inspiracji dla artystów. Przez ponad 4500 lat Sekwana stanowiła środek transportu. Wraz z rozwojem Paryża, Sekwana stała się ważnym środkiem transportu dla handlu towarami takimi jak drewno opałowe, zboże i wino. Sprawna podróż nie była jednak możliwa, dopóki w połowie lub pod koniec XIX wieku nie dobudowano kanałów i nie uregulowano głębokości rzek. Wiele kluczowych paryskich budynków i zabytków znajduje się wzdłuż Sekwany.
Począwszy od lat 60-tych XIX wieku impresjoniści opuszczali swoje pracownie, by malować en plein air (na świeżym powietrzu), a jednym z ich pierwszych tematów była Sekwana. Paul Gauguin namalował Pont d’Iéna, przyszłą lokalizację Wieży Eiffla, gdy obszar ten był pełen domów i ogrodów. Z Notre Dame de Paris Camille Pissarro namalował Luwr. Armand Guillaumin uchwycił dymiące kominy fabryczne Ivy. W 1874 roku Alfred Sisley stworzył graficzne obrazy powodzi w Le Port-Marly, położonym niedaleko Paryża. Claude Monet, Édouard Manet i Auguste Renoir malowali mosty, drzewa i żaglówki w Argenteuil, położonym na północno-zachodnich przedmieściach Paryża. A van Gogh i inni malowali Sekwanę.
Tęskniąc za spokojnymi miejscami, van Gogh zaczął malować poza fortyfikacjami miejskimi i wzdłuż brzegów Sekwany, w Asnières i na wyspie Grand Jatte. Eksperymentował z jaśniejszą, bardziej kolorową paletą barw niż ta, której używał we wczesnych obrazach holenderskich lub w serii Montmartre. Po przybyciu do Paryża w marcu 1886 roku, Musée du Louvre było pierwszym miejscem, które van Gogh odwiedził, zaraz po wyjściu z pociągu. Pod koniec 1886 roku pisze o swoim zainteresowaniu impresjonizmem, ale jeszcze nie do końca „dołączył do klubu”. Jego intencją, jak twierdzi, jest używanie żywych kolorów, a nie szarości. W 1886 roku namalował dwanaście pejzaży, „szczerze zielonych, szczerze niebieskich” [takich jak Aleja w Ogrodzie Luksemburskim].
Van Gogh pozostawał niespokojny i samotny przez pierwszy rok w Paryżu, ale wiosną 1887 roku zaczął eksplorować okolice centrum Paryża, szukając bardziej sielskich miejsc. Z Rue Lepic na Montmartre van Gogh udał się bulwarem Clichy na południowy brzeg Sekwany, do dawnej gminy Clichy. Dalej znajdowały się Asnières i wyspa La Grand Jatte, również będące sceną obrazów van Gogha przedstawiających Sekwanę.
Sekwana z mostem Pont de Clichy
O namalowaniu Sekwany z mostem Pont de Clichy, nazywanym też Mostami Asnières, van Gogh napisał:
Sekwana z mostem Pont de Clichy (Mosty Asnières), 1887, Muzeum Wallraf-Richartz, Kolonia, Niemcy
Pont de Clichy stał się tematem jeszcze dwóch obrazów van Gogha
Brzegi Sekwany z mostem Pont de Clichy, 1887, Courtauld Institute of Art, Londyn
Brzeg rzeki wiosną, a także Brzegi Sekwany z mostem Pont de Clichy, 1887 r., Muzeum Sztuki w Dallas, Dallas, Teksas
Asnières
Asnières obecnie nazywane Asnières-sur-Seine, to miasteczko na północnych przedmieściach Paryża, położone nad brzegiem Sekwany, w pobliżu paryskich fortyfikacji. W XIX wieku Paryżanie odbywali krótką podróż pociągiem do Asnières, aby popływać łódką, w tym wziąć udział w zawodach wioślarskich, festiwalach i delektować się „nieskrępowaną atmosferą” tamtejszych tańców.
Van Gogh i Bernard często malowali razem „en plein air”. Vincent napisał do swojej siostry Wil:
Zamiast pracować w ponurych barwach swoich wczesnych prac, van Gogh przyjął użycie koloru i światła impresjonistów. Pod wpływem impresjonizmu i pointylizmu, van Gogh zmodyfikował swój tradycyjny styl i użył żywych kolorów, krótszych pociągnięć pędzla i perspektywy, aby zaangażować widza. Jego widoki brzegów Sekwany stanowią ważny element jego późniejszych obrazów pejzażowych. W Asnières, w odległości krótkiego spaceru od mieszkania Theo na Montmartre, van Gogh malował parki, kawiarnie, restauracje i rzekę.
Sekwana z Pont de la Grande Jatte
Sekwana z Pont de la Grande Jatte to obraz namalowany przez van Gogha przedstawiający ulubiony obszar nad Sekwaną w pobliżu Asnières. Powstał w okresie, w którym eksplorował on użycie „kropek” farby zestawionych obok kontrastujących kolorów, pod wpływem Georges’a Seurata. W 1885 roku Seurat namalował Niedzielne popołudnie na wyspie La Grande Jatte, stosując technikę umieszczania kolorowych kropek, co zapoczątkowało ruch zwany „neoimpresjonizmem”, „dywizjonizmem” i „puentylizmem”. Van Gogh był jednym z artystów później nazywanych „postimpresjonistami”, na którego wpływ wywarł styl Seurata, który odrzucał realizm i idealizm, aby stworzyć nowy gatunek oparty na abstrakcji i prostocie. Van Gogh nauczył się od Seurata piękna w prostocie i sposobu przekazywania przesłań w bardziej optymistyczny, lekki sposób niż w swojej twórczości w Holandii. Choć nie dorównał precyzji Seurata, elementy puentylizmu zostały zintegrowane z twórczością van Gogha.
Sekwana z Pont de la Grande Jatte, Lato 1887, Muzeum Van Gogha, Amsterdam
Brzegi Sekwany
W Brzegach Sekwany van Gogh wykorzystuje pointylizm w małych kropkach przedstawiających drzewa, większych kropkach na niebie i kreskach przedstawiających wodę. Impresjonizm wykorzystuje do stworzenia światła i odbicia wody.
Brzegi Sekwany, maj–czerwiec 1887, Muzeum Van Gogha, Amsterdam
Mosty nad Sekwaną w Asnières
Mosty nad Sekwaną w Asnières zostały namalowane na świeżym powietrzu i w jasnym świetle słonecznym. Scena przedstawia mosty kolejowe nad rzeką. Van Gogh w tym obrazie skutecznie wykorzystuje światło i odbicie. Kamienne filary mostu odbijają się w wodzie, a biała farba jest użyta do podkreślenia. Kobieta ubrana na różowo z czerwonym parasolem stanowi centralny punkt kompozycji. Obraz jest częścią grupy podmiejskich. Van Gogh znalazł to miejsce za pośrednictwem swojego przyjaciela Émile’a. W ciągu dwóch lat, które Van Gogh spędził w Paryżu [1886—1887], namalował kilka obrazów mostów nad Sekwaną.
Mosty nad Sekwaną w Asnières, Lato 1887, Fundacja EG Bührle, Zurich
Most nad Sekwaną w Asnières, lato 1887, kolekcja prywatna
Spacer wzdłuż brzegów Sekwany w pobliżu Asnières
Spacer wzdłuż brzegów Sekwany w pobliżu Asnières, zwany także Brzegiem rzeki w Asnières, ilustruje technikę van Gogha polegającą na stosowaniu „krótkich, szybkich pociągnięć pędzla w celu uchwycenia atmosfery danego miejsca”, którą stosował również w innych obrazach malowanych wzdłuż Sekwany.
Spacer wzdłuż brzegów Sekwany w pobliżu Asnières, czerwiec–lipiec 1887 r. Muzeum Van Gogha w Amsterdamie
Łodzie wiosłowe
Wioślarstwo wodne było sportem przejętym przez Francuzów od Anglików i zyskało popularność w latach 80-tych XIX wieku. Zaczęto tworzyć kluby i zawody, w których sportowcy-amatorzy mogli spotykać się na Sekwanie. Przyjaciel van Gogha, John Russell, był zapalonym uczestnikiem lokalnych zawodów. Latem 1887 roku często spotykali się w mieszkaniu Theo przy Rue Lepic, gdzie Russellowi pokazywano obrazy Vincenta przedstawiające łodzie, mosty i wyspy wzdłuż Sekwany.
Pływająca łódź na Sekwanie w Asnières, lato 1887, Virginia Museum of Fine Arts, Richmond, Wirginia
Sekwana z łodzią wiosłową, 1887, Muzeum Sztuki Zachodniej i Orientalnej w Kijowie
Brzegi Sekwany z łodziami, 1887, Muzeum Sztuki Zachodniej i Orientalnej w Kijowie
Widok na rzekę z łodziami wiosłowymi, 1887 r., kolekcja prywatna
