Maciej Dziewięcki

Wina z Veneto, Mozelskie, Reńskie

Kieliszek białego wina. Coś wspaniałego letnią porą przy gorącej słonecznej pogodzie pod błękitnym niebem w ogródku knajpki z widokiem na morze w którymś ze śródziemnomorskim krajów. Tak dla samego wina i dolce vita chwili. Ale również do dobrze przyrządzonej ryby, najlepiej soli lub miecznika, albo do owoców morza w postaci fritto misto di mare lub cozze alla tarantina, albo do włoskiej pasta, czy hiszpańskiej paelli.
Wina z Veneto, Mozelskie, Reńskie
Białe wino

Wina z Veneto, Mozelskie, Reńskie w „11 KOBIET …”

„Bardzo lubię czerwone wina z Piemontu. Naprawdę bywają świetne. Moimi ulubionymi są natomiast francuskie bourgogne Clos Vougeot i Côtes du Rhône. To pierwsze piliśmy poprzedniego dnia, więc może czas na odmianę. Chętnie pijam różowe półwytrawne wino Rosé d’Anjou i białe wytrawne Anjou Blanc. Włosi także mają mnóstwo dobrych białych win, choćby z Veneto. Niezłe są też niemieckie wina reńskie i mozelskie.”

Pierwszy rozdział z cyklu „Agata”, strona 269, część I tomu „Czerwiec”

Dobre białe wina. Regionów, które produkują dobre białe wina jest wiele. W tej rozmowie Marcin wymienił cztery. Bardzo różnorodne. O winach z Andegawenii już pisałem. Veneto nie jest jedynym włoskim regionem produkującym dobre białe wina. Zapewne bohaterowie powieści „11 KOBIET czyli Krótki traktat o PIĘKNIE” nie raz będą się delektowali białymi winami. W miarę opracowywania appendixów do kolejnych rozdziałów powieści przyjdzie czas na wina z innych regionów. Veneto i Dolina Mozeli oraz Dolina Renu to odmienne regiony. Jeden włoski, dwa niemieckie. Różne ukształtowanie terenu, klimat, gleby. Wszystko to stanowi o smaku i jakości wina. Czy wina z tych regionów są ulubionymi Marcina? Raczej nie. Najczęściej raczył się włoskim białym winem musującym czyli Prosecco. Ale pojawiły się też francuskie białe wina Bourgogne Chardonnay, Riesling, Sylvaner d’Alsace, Chablis czy biały burgund Clos Vougeot. Ale wina z wymienionych przez niego regionów też są ciekawe w smaku i na ogół lekkie. Wina z Veneto na ogół są łatwo dostępne w Polsce, podobnie jak mozelskie i reńskie. Od supermarketów do wyspecjalizowanych winiarskich luksusowych sklepów.

Veneto i jego wina

Previous slide
Next slide

Wino włoskie jest produkowane w każdym regionie Włoch. Włochy to kraj o najszerszej na świecie różnorodności rodzimych winorośli, z powierzchnią 702 000 hektarów pod uprawą winorośli, a także drugi co do wielkości producent wina na świecie i największy eksporter w 2023 r. W 2022 r. Włochy odpowiadały za ponad 19,3% światowej produkcji, wyprzedzając Francję (17,7%) i Hiszpanię (13,8%); w kolejnym roku produkcja spadła o 11,5 miliona hl, a Włochy zostały wyprzedzone przez Francję. Włoskie wino jest również popularne w kraju wśród Włochów, którzy spożywają średnio 46,8 litrów rocznie na osobę, zajmując trzecie miejsce pod względem spożycia wina na świecie.

Previous slide
Next slide

Veneto, czyli po Polsku Wenecja Euganejska to region winiarski położony w północno-wschodniej części Włoch. Oparty od północy o Alpy, od wschodu o Morze Adriatyckie, a od zachodu o Jezioro Garda. Znajdziemy w Veneto malownicze tereny z pięknymi, historycznymi miastami – Wenecją i Weroną. Winorośl rośnie tu prawie wszędzie, napotykając idealne warunki, zarówno klimatyczne, jak i glebowe. Dzięki różnorodności mikroklimatów i długiej historii upraw, Veneto zachwyci bogactwem stylów wina. Płaska, żyzna równina rzeki Po dostarcza prostych owocowych win opartych na międzynarodowych odmianach jak pinot grigio, merlot, chardonnay czy włoskich szczepów corvina, garganega, trebbiano.

zobacz galerię zdjęć (20)
Winnice Veneto

Statystyki pokazują jednoznacznie, że Veneto jest regionem produkującym najwięcej win we Włoszech, choć największa powierzchnia upraw winorośli jest na Sycylii. Region jest liderem w ilości zbieranych winogron, w ilości produkcji wina we Włoszech, ilości produkcji win jakościowych oraz ilości wytwarzania win białych. Koniem pociągowym Veneto jest słynne i kochane na całym świecie Prosecco.

Previous slide
Next slide

Veneto to region słynący nie tylko z win musujących ale również białych win spokojnych. Gwiazdą jest Soave, wytwarzane głównie z miejscowej odmiany Garganega, do której można wmieszać małe ilości Trebbiano, Chardonnay i Pinot Bianco. Popularność Soave drzemie w jego neutralności (umiarkowanie intensywny aromat, neutralna kwasowość, stonowany poziom alkoholu), która sprawia że wino staje się bardzo uniwersalnym partnerem do włoskiej kuchni. To wina o średnim ciele wysokiej i kwasowości, pachnące gruszkami, czerwonym jabłkiem, owocami pestkowymi i czasami białym pieprzem. Poza Soave na uwagę zasługują również wina z Lugany (teren przygraniczny między Veneto a Lombardią) zbudowane w większości na Trebbiano di Lugana. U wybrzeży jeziora Garda, winorośla znajdują ciekawy terroir z bogatymi w sole mineralne wapiennymi glebami. Wina, które powstają są złożone i potrafią być mineralne.

Previous slide
Next slide

W Polsce najbardziej popularne są Pinot Griggio delle Venezia i Pinot Griggio del Garda. Pinot Grigio to biały szczep winny wywodzący się z rodziny burgundzkich pinot’ów, którego cechą charakterystyczną jest niezwykle ciemna, szara skórka grona. To właśnie temu kolorowi zawdzięczamy drugi człon nazwy – „grigio”. Najbardziej znane wina z Pinot Grigio pochodzą z Alzacji we Francji, bądź z Wenecji Euganejskiej (Veneto) i Wenecji Julijskiej (Friuli-Venezia Giulia) we Włoszech. Włoskie wina z tego szczepu, w porównaniu z alzackim pinot gris charakteryzują się jaśniejszym, słomkowożółtym kolorem. Włoski styl Pinot grigio to lekkie, często chude wino o jasnej barwie, czasami musujące smaki, które mogą być rześkie i kwaśne.

Previous slide
Next slide

Niemieckie regiony winiarskie

Wino niemieckie jest produkowane głównie na zachodzie Niemiec, wzdłuż rzeki Ren i jej dopływów, a najstarsze plantacje sięgają czasów rzymskich. Około 60 procent niemieckiego wina jest produkowane w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat, gdzie znajduje się 6 z 13 regionów produkujących wina wysokiej jakości. Niemcy mają około 103 000 hektarów winnic, co stanowi około jedną dziesiątą powierzchni winnic w Hiszpanii, Francji lub Włoszech. Całkowita produkcja wina wynosi zwykle około 10 milionów hektolitrów rocznie, co odpowiada 1,3 miliarda butelek, co plasuje Niemcy na ósmym miejscu pod względem wielkości producentem wina na świecie. Białe wino stanowi prawie dwie trzecie całkowitej produkcji.

Jako kraj winiarski Niemcy mają zróżnicowaną reputację na arenie międzynarodowej, przy czym niektórzy konsumenci na rynkach eksportowych kojarzą Niemcy z najbardziej eleganckimi i aromatycznie czystymi białymi winami na świecie, podczas gdy inni widzą kraj głównie jako źródło tanich, masowo produkowanych półsłodkich win, takich jak Liebfraumilch. Wśród entuzjastów reputacja Niemiec opiera się przede wszystkim na winach wytwarzanych z odmiany winogron Riesling, która w najlepszym wydaniu jest wykorzystywana do produkcji aromatycznych, owocowych i eleganckich białych win, od bardzo rześkich i wytrawnych po dobrze zrównoważone, słodkie i o ogromnym stężeniu aromatów.

Previous slide
Next slide

W niniejszym artykule skupiłem się na najbardziej znanych niemieckich regionach winiarskich w Dolinie Mozeli i Renu. Chociaż Niemcy nie kojarzą się nam z turystyką i mamy w stosunku do nich uprzedzenia w głównej mierze wynikające z historii, a zarazem podsycane szczególnie przez prawicowych polityków, to ten region wart jest odwiedzin. Cudowne zapierające w piersiach krajobrazy i bajeczne miasteczka. W takiej scenerii ich wina są edeńskim dopełnieniem.

Dolina Mozeli i jej wina

Dolina Mozeli jest uznawana za najstarszy region winiarski w Niemczech.

Dolina Mozeli to region winiarski, który swój pociągły, wąski kształt zawdzięcza meandrującej rzece. Mozela, płynąc na północny wschód do Renu, żłobi wąwóz, który razem z dolinami rzek Saara i Ruwer tworzy właśnie Dolinę Mozeli. To tu mieści się blisko 9 tys. hektarów winnic, uprawianych przez blisko 5 tys. winiarzy. Mozela płynie między wzgórzami Hunsrück i Eifel, co oznacza, że winnice są bardzo strome.

Previous slide
Next slide

Jak podają statystyki, nawet połowa winnic znajduje się na terenach o nachyleniu przynajmniej 30 stopni. Przynajmniej, bowiem najbardziej wymagające wzgórza, na których rosną winoroślą gotowe produkować wina z Doliny Mozeli, mają nachylenie nawet 70 stopni. Na tak stromych zboczach sprawdzają się m.in. tarasy, a zbiór winogron musi odbywać się wyłącznie ręcznie.

zobacz galerię zdjęć (20)
Winnice Doliny Mozeli

Dolina Mozeli słynie z najlepszych rieslingów – to niezaprzeczalny fakt. Mozelscy winiarze uznawani są zresztą za specjalistów od rieslinga. Według szacunków zaledwie co trzecie wino z Mozeli nie jest rieslingiem. Tą szlachetną odmianą winorośli winiarze obsadzili już blisko 5,5 tys. hektarów ziemi. To odmiana wręcz idealna do obecnych tu warunków klimatycznych. Jest tu optymalnie ciepło (Dolina Mozeli ma jeden z najcieplejszych klimatów w całych Niemczech), a dość często występujące opady zapewniają odpowiednie nawodnienie stromego terenu. Nie ma więc obaw o nadmierne wchłanianie wody przez grona. Dodajmy do tego gleby łupkowe, które dają korzeniom winorośli bezpośredni dostęp do minerałów. Wina z Doliny Mozeli stoją eleganckim rieslingiem – o głębokim smaku, spore kwasowości i niskiej zawartości alkoholu.

Riesling z Doliny Mozeli może mieć szeroki wachlarz barw: od słomkowego po głęboki żółty. Podobnie z wytrawnością. Wina z Mozeli produkowane z odmiany riesling mogą być całkowicie wytrawne lub wyjątkowo słodkie. Aromaty zaś zmieniają w zależności od wieku. Młode rieslingi z Doliny Mozeli cechują się zwykle średnio intensywnym aromatem limonki i miodu spadziowego. Z wiekiem stają się bardziej intensywne i mineralne, uzyskują aromat m.in. moreli, cytrusów czy nafty.

Previous slide
Next slide

Białe odmiany winogron stanowią przeważającą większość lokalnych upraw. Ten wynik wina z Mozeli nie zawdzięczają jednak wyłącznie rieslingowi. Dolina Mozeli jest znana także z win produkowanych ze szczepów müller-thurgau, elbling oraz pinot blanc.

Dolina Renu i jej wina

Wino reńskie to każde wino produkowane wzdłuż rzeki Ren, która przepływa przez Niemcy i Alzację we Francji. Wina z doliny Renu są często półwytrawnymi białymi winami, co doprowadziło do tego, że termin „wino reńskie” jest używany w odniesieniu do białych mieszanek i win inspirowanych Renem. Wzdłuż rzeki Ren znajduje się kilka regionów winiarskich, w tym Alzacja w północnej Francji oraz Nahe, Rheinhessen, Mozela (dawniej Mosel-Saar-Ruwer), Palatynat i Badenia w Niemczech. Nazwa „wino reńskie” nie jest jednak uregulowana i niekoniecznie oznacza lokalizację geograficzną. Wina reńskie mogą być produkowane z mieszanki białych winogron — być może inspirowane Liebfraumilch, łagodnym i słodkim białym winem, które kiedyś było najlepszym winem eksportowym Niemiec.

W sensu stricte Dolinie Renu leżą trzy niemieckie regiony winiarskie. Od północy: Mittelrhein, Rheingau, Rheinhessen. Mówiąc wina reńskie Marcin miał na myśli właśnie pochodzące z tych regionów.

Previous slide
Next slide

Mittelrhein (Środkowy Ren) to region położony wzdłuż 120-kilometrowego odcinka rzeki Ren w turystycznych częściach regionu Renu znanego jako Środkowy Ren. Na lewym brzegu Renu winnice zaczynają się tuż poniżej estuarium Nahe i ciągną się aż do Koblencji. Na prawym brzegu winnice zaczynają się tam, gdzie kończy się Rheingau i ciągną się aż do 8 kilometrów na południe od Bonn, w Siebengebirge. Części przełomu Renu, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, stanowi południową część Mittelrhein. 448 hektarów winnic regionu jest zdominowanych przez białe winogrona (85%) w większym stopniu niż jakikolwiek inny region winiarski Niemiec z wyjątkiem Mozeli. Mittelrhein jest podzielony na dwa okręgi, składające się z jedenastu miejsc i 111 winnic. Na północy cztery wioski położone w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia tworzą okręg Siebengebirge, podczas gdy większość winnic w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat to okręg Loreley. Winnice znajdują się po obu stronach Renu, a kilka winnic znajduje się na brzegach Lahn, dopływu Renu. Riesling jest najczęściej uprawianą tu odmianą (63,9% powierzchni), a oprócz niego Spätburgunder (Pinot Noir) (10,3%), Weißburgunder (Pinot Blanc) (4,9%) i Müller-Thurgau (Rivaner) (4,5 %).

zobacz galerię zdjęć (20)
Winnice Doliny Renu

Rheingau, region winiarski położony jest w kraju związkowym Hesja, gdzie stanowi część okręgu administracyjnego Rheingau-Taunus-Kreis. Chociaż Rheingau stanowi zaledwie 3 procent całkowitej powierzchni niemieckich winnic, był źródłem wielu historycznie ważnych innowacji w niemieckim winiarstwie i zawiera wielu producentów wina o międzynarodowej renomie, takich jak Schloss Johannisberg. Rheingau, z 3125 hektarami winnic, może pochwalić się wyższym odsetkiem uprawy rieslinga (77,7%) niż jakikolwiek inny niemiecki region. Spätburgunder (Pinot Noir) stanowi większość pozostałej części (12,2%). Pozostałe to Weißer Burgunder, Grauer Burgunder, Müller-Thurgau, Chardonnay, Sauvignon Blanc i Dornfelder. Geografia Rheingau jest bardzo charakterystyczna. Wokół Wiesbaden rzeka Ren zmienia swój bieg na zachód na około 30 km, zanim znów popłynie na północ. Większa część Rheingau znajduje się tutaj na prawym brzegu rzeki, ale region obejmuje również odcinek wzdłuż Renu, po tym jak znów skręca na północ, wokół wiosek Assmannshausen i Lorch. Winnice w Hochheim nad Menem są również uwzględnione, tuż przed jego wpłynięciem do Renu. Rheingau rozciąga się na około 50 km. Na północ od Rheingau wznosi się pasmo górskie Taunus, więc większość winnic Rheingau znajduje się na południowym zboczu między wzgórzami i strumieniami, co zapewnia doskonałe warunki do uprawy winorośli na tych północnych szerokościach geograficznych.

Previous slide
Next slide

Rheinhessen jest największym z 13 niemieckich regionów winiarskich z 26 758 hektarami upraw. Leży na lewym brzegu Renu między Wormacją a Bingen w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat. Pomimo swojej historycznej nazwy obecnie nie jest już częścią kraju związkowego Hesja ( od zakończenia II wojny światowej). Rheinhessen produkuje głównie białe wino z różnych winogron, w szczególności Riesling, Müller-Thurgau i Silvaner, i jest najbardziej znany z  Liebfraumilch, Niektóre wcześniej niedoceniane Rieslingi są również tu produkowane, coraz częściej w mocnym wytrawnym stylu. Ren stanowi wschodnią i północną granicę regionu, z rzeką Nahe na zachodzie i Górami Haardt na południu. Region winiarski Palatynat leży na południu, Rheingau leży po drugiej stronie Renu na północy, a region winiarski Nahe na zachodzie. Znany jako „kraina tysiąca wzgórz”, teren jest falisty z winnicami wymieszanymi z sadami i innymi formami rolnictwa. Jego większe miasta to: Moguncja, Wormacja, Bingen, Alzey, Nieder-Olm i Ingelheim. Generalnie wina są najlepsze najbliżej Renu, gdzie gleby nadają bardziej złożone smaki. Najbardziej znanym obszarem dla białych win jest tak zwany Rhine Terrace między Oppenheim i Nackenheim, który sam w sobie jest większy niż cały Rheingau. Część Tarasów Nadreńskich, pomiędzy Nackenheim i Nierstein, znana jest jako Czerwony Stok ze względu na występowanie czerwonego łupka. Główny obszar uprawy czerwonych winogron znajduje się wokół Ingelheim, na północy regionu naprzeciwko Rheingau. Na 26 758 hektarach winnic Rheinhessen białe odmiany winogron stanowią ok. 71%. Po okresie zwiększania plantacji czerwonych odmian winogron równowaga między czerwonymi i białymi odmianami była bardziej stabilna w ciągu ostatnich kilku lat. Müller-Thurgau (zwykle nazywany Rivaner) główny składnik Liebfraumilch, nie jest już najczęściej uprawiany z 15,6%. Riesling, obecnie na poziomie 17,7%, wzrastał w ciągu ostatnich kilku lat. Spośród czerwonych odmian Dornfelder jest najczęściej sadzony z 12,6% i był drugą najczęściej sadzoną odmianą Rheinhessen przez kilka lat, zanim został wyprzedzony przez. Silvaner z 8,1% jest również szeroko uprawiany, chociaż również znacznie się zmniejszył. Pozostałe odmiany to białych win to Grauburgunder, Weißer Burgunder, Chardonnay i Scheurebe.

Z tych wszystkich gatunków win reńskich Riesling bywa równie wyśmienity jak alzacki czy z mozelski. Godnym polecenia jest również Sylvaner. A ja również gustuję w Weißer Burgunder. Czasami warto wyjść poza utarte schematy i spróbować niemieckich win. Często smakiem nie ustępują francuskim, włoskim czy hiszpańskim, a na ogół są lżejsze.

Spodobało się - udostępnij

Newsletter

Mój newsletter to najlepszy sposób by nie przegapić niczego co dzieje się wokół „11 KOBIET …” i co ma do powiedzenia autor powieści. 

Przeczytaj z cyklu Jeść, pić ...

Warzywa z grilla

Warzywa z grilla

Nie jestem jaroszem. A warzywa z grilla bardzo lubię. Przede wszystkim jako dodatek w daniu głównym. Ale różnorodny i bogaty ich zestaw może być samodzielnym

rzeczywistość miesza się z fantazją

zapisz się do newslettera

Mój newsletter to najlepszy sposób by nie przegapić niczego co dzieje się wokół „11 KOBIET …” i co ma do powiedzenia autor powieści.